De Moderne Devoten uit de IJsselstreek riepen in de late middeleeuwen op tot nederigheid, eenvoud en soberheid. Toch staan zes van hen nu op een voetstuk bij Gezondheidscentrum Geert Groote. Het nieuwe pand, dat dit voorjaar verrees aan de Zerboltstraat in Dieze-Oost, is hiermee helemaal klaar. “Ze leren ons dat we niet voor eigen rijkdom moeten gaan.”
Ze waren wars van de opsmuk, rijkdom en macht van de heersende katholieke kerk. En pleitten in hun tijd voor eenvoud, soberheid en nederigheid. Toch staan zes laatmiddeleeuwse Moderne Devoten nu op fraaie pilaren bij Gezondheidscentrum Geert Groote in de naoorlogse wijk Dieze-Oost.
“Hier wonen niet de rijkst bedeelden”, zegt huisarts Roelf Sikkema (66) met gevoel voor understatement. Hij is één van de initiatiefnemers van de bijzondere beeldengroep. Krap twee weken geleden ging hij, na 36 jaar, met pensioen. Het is een geschenk aan ons centrum en de wijk van de vijf eigenaren van het gezondheidscentrum. Vier huisartsen en een apotheker, waaronder ik. Maar ik ben eigenaar af en heb ik mijn maatschap aandeel verkocht.”
De Moderne Devotie ontstond in een tijd dat de pestepidemie heerste en de angst voor de dood groeide. De lekenbroeders- en zusters boden veel mensen steun. Ook Sikkema zag in zijn wijk al die jaren veel psychische nood. “Eenzaamheid, kinderen in de knel, kwetsbare jongeren en ouderen. Gelukkig hebben we bijvoorbeeld sinds vijf jaar geestelijke gezondheidszorg voor jongeren in eigen huis.” Hij hielp ruim 2600 patiënten. “Een heel stuk van mijn leven, daar moet ik me nu van los scheuren. Het mooiste aan dit werk? Dat je echt iets kunt betekenen voor mensen die het hard nodig hebben.”
Samen met Mink de Vries (62) , de Zwolse Moderne Devotiekenner, loopt Sikkema langs de zes middeleeuwse beroemdheden die niet alleen in de IJsselstreek maar wereldwijd van grote betekenis waren. De Vries, in Geert Groote-tenue, zag niet eerder zoveel Devoten bijeen. “We hebben in Zwolle een beeld van Thomas a Kempis op de Dominicanenkerk en een sculptuur van Joan Cele in het centrum. Zes tegelijk is nooit vertoond.”
De twee mannen wandelen langs de lekenbroeders en zuster die in chronologische volgorde zijn neergezet. Bij de entree staat Geert Groote uit Deventer, de grondlegger van de Moderne Devotie en de naamgever van het Gezondheidscentrum. Bij zijn hoofd stroomt het water als de rivier de IJssel en volgens Sikkema “bovenal vanwege zijn vloeiende gedachten en redevoeringen”. “Geert Groote stelde in 1374 zijn ouderlijk huis, het Meester Geertshuis, ter beschikking aan kwetsbare vrouwen”, weet De Vries.
Naast Groote staat Florens Radewijns, de bouwer van kloosters, met in zijn kielzog een kerk in Windesheimer stijl. En om de hoek treffen we Joan Cele, de onderwijsvernieuwer van de Latijnse School met drie leerlingen naast hem. “Met Groote ontwierp hij een compleet onderwijsplan, betaald door de rijken, waaraan ook armen deel konden nemen”, licht De Vries toe.
Dan is er nog Gerard Zerbolt van Zutphen, naar wie de Zerboltstraat werd vernoemd, een van de grootste pleitbezorgers van de Moderne Devotie. Vergezeld van zijn bekendste boek Geestelijke Opklimmingen. Aan diens rechterzijde vinden we de enige vrouwelijke Moderne Devoot, Salome Sticken uit Groenlo. “Ofwel Priorin’ van het eerste vrouwenklooster in Diepenveen. Maar liefst 75 procent van alle Moderne Devoten destijds waren vrouw”, benadrukt De Vries. En natuurlijk mag Thomas a Kempis niet ontbreken. De mysticus die zijn wereldwijde bestseller De Navolging van Christus schreef in het Zwolse klooster op de Agnietenberg.
Voor Sikkema zijn de Moderne Devoten met recht boegbeelden voor het Gezondheidscentrum. “Net als zij ontfermen we ons over mensen die minder bedeeld zijn. Zij leren ons dat we niet voor eigen rijkdom moeten gaan, maar dat we delen en helpen waar we kunnen.”
auteur: Marion Groenewoud
